WYBIERZ KATEGORIĘ

WYBIERZ MIEJSCOWOŚĆ

Muzeum Stutthof w Sztutowie

Obóz Stutthof został założony 2 września 1939 roku w obrębie obszaru Wolnego Miasta Gdańsk. Obóz Stutthof stał się od pierwszych chwil swojego istnienia jednym z miejsc, gdzie dokonywała się eksterminacja polskiej inteligencji i Żydów, obywateli Wolnego Miasta Gdańsk oraz mieszkańców polskich miast Pomorza Gdańskiego.

Koncepcja utworzenia u nasady Mierzei Wiślanej obozu, przede wszystkim dla Polaków, powstała jeszcze przed agresją Niemiec na Polskę i była ona zgodna z założeniami polityki antypolskiej i antyżydowskiej.

Obóz Stutthof został przejęty pod względem organizacyjno - administracyjnym przez placówkę gestapo w Gdańsku, jako "obóz pracy wychowawczej". Do końca 1941 roku obóz Stutthof był przede wszystkim miejscem odosobnienia i zagłady. Mieszkańcy Gdańska, Gdyni, Wejherowa, Kartuz, Tczewa zarówno Polacy jak i Żydzi byli, od momentu przybycia do obozu poddawani okrutnemu reżimowi, którego celem było uśmiercenie poprzez nadmierną pracę oraz fizyczne i moralne represje.

11 stycznia 1940 roku, na mocy decyzji policyjnego sądu doraźnego, w lesie w pobliżu obozu rozstrzelano 22 działaczy gdańskich i członków Rady Portu i Dróg Wodnych, a 22 marca tego roku dalszych 67 osób. Także w stosunku do pomorskich Żydów do końca 1941 roku władzom obozowym udało się osiągnąć zamierzony cel. Przy życiu pozostało zaledwie kilku Żydów, którzy jako doskonali fachowcy w swoich zawodach, stolarze i szewcy, pracowali na potrzeby załogi obozowej.

Jednocześnie to właśnie ci pierwsi więźniowie weszli w skład komand budowlanych - murarskiego, ciesielskiego, stolarskiego, dekarskiego i blacharskiego, które od 2 września 1939 roku do połowy 1940 r. postawiły 10 baraków w części nazwanej później Starym Obozem. Przy budowie obozu brała również udział grupa więźniów, która zajmowała się ścinaniem drzew w lesie oraz więźniowie zatrudnieni w Transportkolonne, dostarczający drzewo do tartaku, a deski i cegły z pobliskiej cegielni do obozu.

Na przełomie 1940 i 1941 roku w części esesmańskiej obozu zbudowano wartownię SS oraz w miejscu budynków Domu Starców i domu wypoczynkowego dla dzieci i matek wielodzietnych, gmach komendantury.

W 1942 roku zapadła decyzja o przejęciu obozu przez Inspektorat Obozów Koncentracyjnych w Oranienburgu pod Berlinem. Jednocześnie rozbudowano obóz tak, aby mógł on pomieścić, obok innych więźniów, 20 000 radzieckich jeńców wojennych. Lokalizacja nowych obiektów przewidziana była w kierunku zachodnim i północnym od istniejącego już obozu. W pierwszej kolejności wybudowano tzw. Nowy Obóz, którego teren otoczono podwójnym ogrodzeniem z drutu kolczastego, przy czym zewnętrzne ogrodzenie podłączono pod wysokie napięcie 360 V.

Latem 1942 roku przysłano do obozu piec krematoryjny opalany olejem. Ustawiono go na końcu Starego Obozu. Do czasu jego uruchomienia zwłoki zmarłych więźniów wywożono do Gdańska i chowano je na cmentarzu w Gdańsku - Zaspie. Dalsze dwa piece berlińska firma Kori wybudowała na przełomie 1942 i 1943 roku.

W czerwcu 1943 roku obok krematorium rozpoczęto budowę komory gazowej. W suficie komory umieszczono rurę o długości 50 cm, przez którą wrzucano puszki z gazem Cyklonem B.

Obóz nie był w stanie zapewnić nawet podstawowych warunków bytowych dla większości z więźniów. W związku z czym praca, jaką wykonywali więźniowie żydowscy była jedną z metod eksterminacji i prowadziła do biologicznego unicestwienia. Zastosowano także metody zagłady bezpośredniej, jak uśmiercanie w komorze gazowej lub zastrzykami z fenolu czy rozstrzeliwanie w krematorium. Do tego szerząca się epidemia tyfusa, jaka wybuchła pod koniec października 1944 roku.

Odizolowani od całego obozu, pozbawieni jakiejkolwiek opieki lekarskiej, Żydzi umierali w ekstremalnych warunkach, leżąc na ziemi pokrytej jedynie słomą. Również na terenie Nowego Obozu zaczął rozprzestrzeniać się tyfus. Z powodu ogromnej śmiertelności na terenie całego obozu zalegające pod barakami zwłoki spalano na stosach całopalnych.

Ostatni akt tragedii dla większości więźniów obozu nastąpił dopiero w 1945 roku. W styczniu rozpoczął się tzw. "Marsz Śmierci", czyli ewakuacja lądowa, która objęła około 13.000 więźniów. Osłabieni chorobami i ciężką pracą Żydzi także w tym przypadku stanowili największą liczbę ofiar wśród ewakuowanych więźniów.

Od początku istnienia obozu tj. od września 1939 roku do czasu zakończenia jego zbrodniczej działalności czyli do maja 1945 roku, w obozie zarejestrowano około 110 000 więźniów.

Najliczniejszą grupę narodowościową do połowy 1944 roku stanowili Żydzi. Z poza innych narodowości przeważali Polacy (około 30 do 35 000 osób), następnie Rosjanie, Niemcy, Francuzi i Łotysze, Norwegowie. W wyniku stosowania różnych form eksterminacji na terenie obozu śmierć poniosło około 65 000 więźniów.

Smiley Zobacz galerię zdjęć muzeum - fot. Krzysztof Wolski

NEWSLETTER
Zapisz się do naszego newslettera, aby otrzymywać aktualne informacje o najlepszych ofertach.
Design, prowadzenie serwisu Agencja Reklamowa Gabo © 2002-2024